Στο πιο απομακρυσμένο σημείο του συμπλέγματος των Μικρών Κυκλάδων, βρίσκεται η ανεμοδαρμένη Δονούσα. Τα κάτασπρα σπιτάκια, τα επιβλητικά βράχια, οι ξερολιθιές, οι κέδροι, οι λευκές αμμουδιές, το βαθύ μπλε του πελάγους και όλα αυτά, υπό το εκτυφλωτικό φως του κυκλαδίτικου ήλιου, συνθέτουν έναν τόπο, που ξέρει να ξελογιάζει τον επισκέπτη του…

Πρωτεύουσα και λιμάνι του νησιού είναι ο Σταυρός ή Κάμπος, που ξεδιπλώνεται στο νοτιοδυτικό κομμάτι της Δονούσας. Η εικόνα του παραδοσιακού κυκλαδίτικου οικισμού, που αγκαλιάζει τον απάνεμο κόλπο, μοιάζει να έχει ξεπηδήσει από πίνακα ζωγραφικής! Σημαντικό αξιοθέατο αποτελεί η εκκλησία του Τίμιου Σταυρού, από την οποία προέρχεται το όνομα του οικισμού. Αξίζει, επίσης, να επισκεφτείτε την εκκλησία της Παναγίας, η οποία ορθώνεται στην κορυφή ενός λόφου, προσφέροντας αφοπλιστική θέα, ιδίως κατά την ώρα του ηλιοβασιλέματος. Στον κουκλίστικο αυτό οικισμό, θα βρείτε παραδοσιακά καφενεία, μπαράκια και ταβέρνες.

Εξίσου παραδοσιακός είναι και ο οικισμός της Μεσσαριάς. Σήμα κατατεθέν αποτελούν οι δύο ανεμόμυλοι. Στην περιοχή της Μεσσαριάς, σώζονται ερείπια γεωμετρικού οικισμού.

Κατά την παραμονή σας στη Δονούσα, αξίζει να επισκεφτείτε το χωριό Μερσίνι. Εδώ, θα συναντήσετε μία πηγή, από όπου αναβλύζει γάργαρο νερό, αλλά και έναν μεγαλοπρεπή, αιωνόβιο πλάτανο. Στο Μερσίνι, θα βρείτε λιγοστά, αλλά προσεγμένα ταβερνάκια.

Μην παραλείψετε να επισκεφτείτε το παλιό ψαροχώρι της Καλοταρίτισσας. Η εικόνα των χαμηλών σπιτιών που κουρνιάζουν κάτω από τη «σκιά» του επιβλητικού όγκου του βουνού Πάπας μοιάζει να έχει παγιδευτεί στο χρόνο! Στην Καλοταρίτισσα, δεσπόζει η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.

Σημαντικά αξιοθέατα του νησιού αποτελούν η Φωκοσπηλιά (στον κάβο του Μοσχονά) και η Σπηλιά του Τοίχου (μεταξύ Ξυλομπάτη και Άσπρου Κάβου). Οι σπηλιές είναι προσβάσιμες με βαρκάκι.

Αν είστε λάτρεις των περιηγήσεων, η Δονούσα αποτελεί ιδανικό προορισμό, καθώς ολόκληρο το νησί διασχίζεται από μονοπάτια και όλοι οι οικισμοί του συνδέονται μεταξύ τους. Αν, πάλι, αγαπάτε το ψάρεμα, επισκεφτείτε τις ξέρες και τα νησιά που περικυκλώνουν τη Δονούσα, τα οποία αποτελούν εξαιρετικούς ψαρότοπους.

Αν, λοιπόν, αναζητάτε ένα μέρος για να «ναυαγήσετε» στις διακοπές σας, η Δονούσα είναι ο προορισμός που σας ταιριάζει!